Katholiek

Hoe schitterend, alles wat wordt geschreven! Maar als het ook nog eens door een selectie gaat, zoals die van wijlen Michael Zeeman of nu van Wim Brands, dan krijgt het een extra aura. Iets katholieks.

Het lijkt haast onvermijdelijk dat de nostalgie opduikt in het centrum van de beschouwingen over het katholicisme. Door de haast calvinistische verantwoordelijkheid van de schrijvers worden er betekenissen uit gehaald die tegelijk ontnuchtering, ontdekking en voorbereiding zijn.

Allereerst die nostalgie. In het hart van de presentie ontdekken we ineens de nostalgie. Natuurlijk wisten onze ouders dat er iets niet klopte. Maar dat weten werd op barokke wijze toegedekt: overvloedig, totalitair en verleidelijk. Het een riep het ander op, zoals reformatie en contrareformatie elkaar opriepen.

Ten tweede een gebruik van alle materiaal als brandstof. Een soort holocaust-dialectiek waarin tegenstellingen en moeilijke situaties worden gezocht voor wat 'creativiteit' wordt genoemd. Om te scheppen moet er niets zijn, en moet alles wat er was dus eerst tot niets worden herleid. In de Middeleeuwen was dat het moerassige Noordwesten, dat de Renaissance tevoorschijn toverde uit 12 regels Plato (Raedts). In de tijd van de babyboomers voerde wellicht de politieke doodsdrift (fascisme, maoïsme) tot het niets van waaruit regelmatig zoiets als een bescheiden levenskunst kon ontstaan (Jos Palm die bidt dat zijn dochter voor haar examen slaagt terwijl hij weet dat het nergens op slaat).

Het zijn allemaal bekende hegeliaanse figuren. Sjablonen waarmee we de tijdgeest willen vatten en zicht op de toekomst. Het katholicisme verspreidt nog rottingsgassen die we inzetten om onszelf op gang te trekken.

Daarnaast, en ten derde, is er nog het hardnekkige verlangen om voor het katholicisme stenen monumenten op te richten. Dat verlangen is inherent aan het katholicisme zelf vanaf zijn vroegste begin. 'Gij zijt Petrus' is misschien de vroegste formulering van deze gedachte, waarmee Jezus zelf zijn godsdienst van het leven linkt aan de pyramides en de tempel. Hebben we het over voorbereiding, dan hebben we het over ons verlangen om hetzij een monument te verdienen, hetzij bij te dragen aan monumenten voor anderen, kortom monument te worden. Katholiek is wat voor zichzelf een monument verdient.

Zolang dat nog niet mogelijk is imiteren we de steen. We behelpen we ons met rituelen, bezoekjes aan Rome, goede daden en een levenswerk neerzetten.