Anton Pieck

De katholieke wereld van de jaren vijftig was - zegt Jos Palm - een Efteling, de creatie van Anton Pieck. Pieck was tekenleraar aan het Kennemer Lyceum in Overveen. Als hij maar even vrij had racete hij naar huis om aan zijn romantische tekeningen te werken. Er wordt gezegd dat hij als docent niet erg gelukkig was. Zijn romantische nostalgie had dus de trekken van een ontsnappingsstrategie.

Pieck verlangde terug naar de negentiende eeuw. Maar wellicht niet naar de negentiende eeuw 'zelf', maar naar het romantische verlangen van de negentiende eeuw naar de Middeleeuwen. De Middeleeuwen werden er geconstrueerd als een ideale wereld met een volmaakte gemeenschap.

Je kunt die constructie afdoen als illusie of gebruiken als moreel ideaal. Maar die keuze is misschien voorbehouden aan de negentiende eeuw. Een eeuw later lag de keuze anders. De mogelijkheid ontstond om uiterst simpele beelden te verenigen met uiterst complexe strategieën. Kinderlijke onschuld kon commercieel worden geëxploiteerd als tegenbeeld tegen commerciële exploitatie.

Het knappe van de twintigste eeuw is dat cynisme, idealisme en realiteitszin er zo verweven konden raken dat het leven draaglijk werd, en soms zelfs meer dan dat.