Ook in The Casual Vacancy draait het om deze zaken. In tegenstelling tot de Potterboeken kan Rowling niet meer terugvallen op magische technieken en mythische fantasiebeelden. Ze levert zich uit aan het realisme met zijn morele tradities. Het leek dan ook niet minder dan consequent om het boek Responsible te noemen. Rowling was toe aan verantwoordelijkheid.
Verantwoordelijkheid: mochten er twijfels rijzen over de prijzing, dan had Rowling alvast een antwoord: "I just needed to write this book. I like it a lot, I'm proud of it, and that counts for me."
De uitgever kon haar in haar verantwoordelijkheidsconceptie maar moeilijk volgen. Die zag de tragiek niet die nu eenmaal bij radicale verantwoordelijkheid hoort, en zag in het script een black comedy. Terwijl die tragiek toch al van de eerste bladzijden af springt. Barry Fairbrother sterft en kan zijn pupillen alleen nog in zijn hoedanigheid van overledene bijstaan, als inspirerende herinnering.
Aan de andere kant vormt de dood van Barry precies de aanleiding voor het ontstaan van de verantwoordelijkheid. Er ontstaat immers een casual vacancy. Er ontstaat instabiliteit in de gesloten gemeenschap van Pagford. Mensen moeten zich redden en voelen de drang elkaar te redden, hun huwelijk en de mensen die in miserie leven.
Dat kan alleen maar mis gaan. Heb je het over verantwoordelijkheid, dan heb je het over reddende interventies. Maar de onvoorziene en ongewenste gevolgen kun je niet overzien. En zo belandt kleine Robbie uiteindelijk in de rivier.
Het is dus uiteindelijk niet de Parish Council die in de roman wordt gered. Daarvoor zou zoiets nodig zijn als een gemeenschap die niet wegkijkt, die zich wil inleven in de moeizame situatie van mensen als Terri Weedon. In die zin is de roman wel een gemeenschap die wordt gered als reddende gemeenschap, doordat hij de mogelijkheden en onmogelijkheden van de deelnemers in detail uittekent.
Schiet de roman echter niet tekort als reddende gemeenschap? Is het morele realisme van laten we zeggen de negentiende eeuwse Russen en Fransen niet voor niets ten onder gegaan aan hun succes, doordat hun romans ons zo enorm overtuigden van de tekorten van de openbare instituties?
En zo zitten al die pubers die nog minder van die tragiek weten bij hun particuliere reddingspogingen. Ze schrijven geen romans maar anonieme miniboodschappen die de morele omkeer via een schok moeten teweegbrengen.
Niet voor niets heet het masker van die boodschappen The_Ghost_of_Barry_Fairbrother. Hij is de morele Big (fair) Brother, de potentiële Perkamentus, de vader die Rowling misschien zelf zo graag gehad had willen hebben.
Fairbrother wist de kinderen te overtuigen van hun kracht door een roeiteam samen te stellen: gemengd, multicultureel en over de grenzen van de klassen heen. Net als het leger in The Cuckoo's calling is het roeiteam een positieve gemeenschap die de tegenhanger van de volwassen society vormt.
De positieve gemeenschap (misschien te vergelijken met de kindergemeenschap die in De gebroeders Karamazov de hond begraaft) verklaart in mijn ogen waarom Rowling (whatsinaname) blijft geloven in verantwoordelijkheid. Je kunt kinderen een mooie herinnering geven aan het roeien, aan de momenten dat ze hun isolement konden doorbreken. En later gaat achter het masker Ghost een inspiratie schuil, een geest die zich openbaart in het doorzettingsvermogen van een Krystal.
Het leger, het sportteam. Dat zijn de scharnieren waarmee tragédienne Rowling misschien een overgang voorbereidt naar een Platoonse politieke filosofie. De getrainde pubers zijn wachters (φυλακες) die kracht tonen door de dood onder ogen te zien. Wat ze nodig hebben is nog een schrijver die hun boodschappen verbindt in een realistisch verhaal.
De Bildungsroman ontpopt zich zodoende als een overgangsgenre, als overgang naar andere genres door overgangssituaties van overgangsmensen te vertellen. Toe zijn aan verantwoordelijkheid betekent dat mensen zich onder invloed van sportmentoren ontwikkelen tot helden die kunnen afzien in naam van een toekomstige gemeenschap. De schrijver brengt die politieke idee bij de mensen thuis als auteur die verantwoordelijkheid neemt voor haar verhaal.
Rowling wilde aanvankelijk onder pseudoniem schrijven maar: "I think it's braver to do it like this. And, to an extent, you know what? The worst that can happen is that everyone says, 'Well, that was dreadful, she should have stuck to writing for kids' and I can take that. So, yeah, I'll put it out there, and if everyone says, 'Well, that's shockingly bad—back to wizards with you', then obviously I won't be throwing a party. But I will live. I will live."
Zo wordt duidelijk dat de schrijver een andere verantwoordelijkheid heeft dan de tragische held. De held moet kunnen sterven als het nodig is. De schrijver moet overleven en het verhaal bij de mensen brengen. Is het niet via de literaire erkenning, dan maar via de televisie. Alles in de roman is erop ingesteld om deze overgang voor te bereiden. De tv-serie is voor ons wat Plato's dialogen waren voor het Griekse publiek. Ze smeren de idee uit over plotjes en wissewasjes maar vertrouwen erop dat het zonlicht viavia ook doordringt in de grot, via de schimmen op de muur.
Een prijzing als deze kan in dit spel niet meer dan een ironisch middel zijn dat functioneert als aanjager van deze twintigste eeuwse Benjaminiaanse logica van de mediatechnè, het verlies van de aura. In deze situatie kom ik niet gauw toe aan verantwoordelijkheid, gevangen in verwondering over al die overgangen en schijn-overgangen. Laat ik vooralsnog vertrouwen op het zelfprijzend vermogen van Rowling, haar verantwoordelijkheid.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten