Je kunt ook, zoals Schnitzler, de hele problematiek uitwerken op een artistieke manier. Je kunt je afvragen of dat iets anders dan een moraal oplevert, in feite dus een herhaling van het politieke drama van de Weense decadentie. In Traumnovelle volgen beide partners het spoor van hun fantasie. Daarmee begeven ze zich in gevaren die hun boven de pet gaan.
Dat geldt zeker voor de man, die terecht komt in een bordeel en bedreigd wordt. Bij de vrouw lijkt van gevaren nauwelijks sprake. Ze droomt dat ze wordt verleid door haar droomprins en dat ze lachend staat toe te kijken wanneer haar man aan het kruis wordt gespijkerd. Daarmee blijft ze binnen de grenzen van de droom, en bovendien kan haar man haar hierom niet haten. Uiteindelijk lijken de gevaren te worden bezworen. Haar man ontdekt dat hij zijn masker (van het bordeel) bij haar heeft laten liggen, ziet zich gedwongen alles op te biechten en zij vergeeft hem.
Misschien, zo luidt de suggestie, is een normaal probleemloos huwelijk na deze avonturen niet meer mogelijk. Maar was het dat daarvoor dan wel? Zo lijkt ook de droomnovelle te passen bij Freuds ideaal je te verzoenen met de realiteit. De literatuur blijkt Traumdeutung.
Maar net als bij Freud kun je je bij Schnitzler afvragen of die verzoening enige betekenis heeft. Betekent verzoening met de realiteit niet ook verzoening met de realiteit van de fantasie? En blijven de partners zich daarmee niet steeds opnieuw begeven in de gevaren die ze achter zich willen laten?
Ik moet die Schnitzler nog eens goed lezen, maar kijkend naar de film van Kubrick viel me wel op dat Tom Cruise erg veel aandacht krijgt. En dat terwijl hij ook maar mocht meespelen omdat hij naar Engeland meegereisd was met zijn Nicole. Bij Schnitzler neemt de vrouw onbewust wraak op de man omdat ze jong met hem heeft moeten trouwen en haar fantasieën niet meer kon uitleven. In Eyes Wide Shut zien we af en toe hoe Nicole bezig is met haar gedroomde marine-officier, maar de film verbeeldt die fantasie uitsluitend via het brein van Tom.
Zo is de film in dubbele zin een bezwering. Het happy end overtuigt al niet erg, en de gevaarlijke Nicole wordt in de marge gedrukt. Daarbij komt nog hun dochter van zes, die even mag optreden maar aan het eind verdwenen lijkt. Bij Schitzler daarentegen krijgt ze het laatste woord. Met haar lach verbeeldt ze de toekomst - en daarmee het dromen - die de echtelieden juist hadden afgezworen:
Sie nahm seinen Kopf in beide Hände und bettete ihn innig an ihre Brust. »Nun sind wir wohl erwacht«, sagte sie – »für lange.«
Für immer, wollte er hinzufügen, aber noch ehe er die Worte ausgesprochen, legte sie ihm einen Finger auf die Lippen und, wie vor sich hin, flüsterte sie: »Niemals in die Zukunft fragen.«
So lagen sie beide schweigend, beide wohl auch ein wenig schlummernd und einander traumlos nah – bis es wie jeden Morgen um sieben Uhr an die Zimmertür klopfte und mit den gewohnten Geräuschen von der Straße her, einem sieghaften Lichtstrahl durch den Vorhangspalt und einem hellen Kinderlachen von nebenan der neue Tag begann.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten