Daar hoort dat publiek bij.
Er hoort ook een verstandige Jason bij, een man die Medea probeert te volgen om haar te kunnen afremmen. Maar het helpt niet. Jason wordt zelf het publiek dat Medea nodig heeft om haar plannen af te maken.
Het lijkt zelfs of Medea zelf publiek wordt bij haar eigen emoties en daad. Ze staat erbij, kijkt ernaar, schaamt zich. Maar daardoor neemt haar genot niet af, dat groeit zelfs nog:
(889) paenitet facti, pudet.
quid, misera, feci? misera? Paeniteat licet,
feci. voluptas magna me invitam subit,
et ecce crescit. derat hoc unum mihi,
spectator iste. nil adhuc facti reor;
quidquid sine isto fecimus sceleris perit.
Ik heb spijt van mijn daad, ik schaam me.
Wat, ongelukkige die ik ben, wat heb ik gedaan? En hoezo ongelukkig? Het mag me dan spijten,
ik heb het wel gedaan. Hevig genot besluipt me, ik kan er niets aan doen,
en kijk, het wordt alleen maar groter. Het ontbrak me nog aan één ding,
die toeschouwer daar. Het stelt niets voor, denk ik, wat is gebeurd;
zonder die man lost mijn misdaad op in het niets.
De toeschouwer is dus het punt waarop redelijkheid, feit en fictie samenkomen, maar zich ook verenigen met de kindermoord. Essentieel is dat Jason zelf blijft leven omdat hij degene is die moet worden getroffen.
Een Medea met deze pointe had Euripides wellicht niet kunnen schrijven. Bij hem staat de vernedering van de allochtoon Medea voorop en de wraak waarvoor we begrip kunnen opbrengen. Daar hoort een cynische Jason bij, de man die haar de vernedering aandoet.
De toeschouwer mag uiteraard zelf beslissen wat hij van Seneca's Medea vindt. Maar doordat hij toeschouwer is, zal zijn oordeel niet geheel vrijblijvend zijn. Hij is deelnemer geworden. Zijn prijzing zal hem niet vrijwaren.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten