Hoe zat het ook alweer? Alex moest leren om geweld met misselijkheid te associëren. Daarom moest hij in de gevangenis naar filmpjes met geweld kijken, waarbij hij spul kreeg toegediend waarvan hij misselijk werd.
Toevallig werd er bij die filmpjes op de achtergrond Beethovenmuziek gespeeld.
In mijn herinnering werd Alex later opnieuw gewelddadig en gebruikte hij Beethoven om zichzelf op te peppen voor het geweld.
Nu ik het terugzag was Alex al lang tevoren fan van Beethoven. Na zijn heropvoeding werd hij misselijk van Beethovenmuziek.
Wel komt er nu een associatie bij die me destijds was ontgaan. Om zich op te peppen voor het geweld drinken Alex en zijn vrienden melk met iets erin. Het is een melkbar van een Rus, die Russische namen gebruikt: moloko, korovja. Alex gebruikt de Russische woorden droeg, videtj, Bog.
Je zou het associatieproces verder kunnen volgen. Alex verwijst uiteraard naar de Russische tsaren. De tsarina's noemden hun zoontjes Alex vanwege Alexander de Grote. De melkbar verwijst indirect naar Olympias, de moeder van Alexander de Grote. Het gebied waar zij vandaan kwam (Epirus?) stond bekend als barbaars en ze hield zich bezig met Dionysische rituelen. Na een ruzie tussen Olympias en Philippus koos Alex ervoor bij zijn moeder te wonen. Zo kwam hij onder haar manipulatieve invloed.
In de film speelt de moeder geen rol van betekenis. Wel is het moederlijke symbool van de melk een schakel die Kubrick gebruikt om het geweld te esthetiseren en daarmee extra vat te krijgen op de kijker. 'Russisch' of dionysisch geweld is elementair, verleidelijk, verjongend. De kijker voelt zich meegenomen zoals Alexanders soldaten naar Perzië.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten