Goldberg zoals ik hem wil zien

Toen ik Goldberg van Bert Natter las flitste er van alles heen en weer. Natter flitst heen en weer tussen Utrecht en Dresden, hij laat ook zijn personage Bas dat doen. Die Bas vindt van alles maar slaat soms ook aan het verzinnen. Uiteindelijk is Goldberg de man zoals Bas hem wil zien, maar binnen de grenzen van wat we weten van Dresden in die tijd.

Ook tussen de roman en mijn leven flitste er van alles heen en weer. Ik was vorig jaar in Dresden op vakantie geweest. Ik speel al maandenlang die Goldbergvariaties. Ik heb decennia in Utrecht gewoond. Ik verloor net als Bas mijn telefoontje toen ik in Oost-Duitsland was en kreeg het weer terug.

Ten slotte werd ook de grens overgestoken tussen roman en andere teksten die ik las. In Goldberg bezoekt Bas in Brugge een opera van Mozart, 'De droom van Scipio'. Toevallig ben ik de tekst waarop deze gebaseerd is, van Cicero, met de klas aan het lezen. Daar is die tekst gekoppeld aan een bespreking van Dantes Inferno. Dante, die over Brugge schreef, waar een hotel staat met de naam Dante, een hotel waar Bas met een vriendin belandt.

Een beetje filosoof gaat zoeken naar de ratio achter dit toeval. Wat is de betekenis die al deze punten, lijnen en bewegingen samenhoudt, die de lijntjes in het centrum verbindt? Is het de wil van Bas, en is dat de wil van Bert Natter? Is het het spoor dat ik trok toen ik naar Dresden ging, mede uit bewondering voor Bach, en waardoor ik ook geïnteresseerd was in deze roman?

Maar misschien ben ik niet alleen maar een filosoof en wil ik graag het leven prijzen, in deze blogserie via literatuur meestal. Je kunt dat ook als een demonstratie zien tegen de virulente voorstelling van zaken dat leven en literatuur twee gescheiden domeinen zijn waartussen geen bewegingen plaatsvinden.

Die prijzing kun je op zijn beurt weer zien als het voldoen van een rekening. Ik heb hier een boek in mijn hand, ik heb het uit en na het schrijven van mijn blog kan ik het afvinken.

In het boek is het - volgens de wil van Bas - Frederik de Grote aan het begin van de zevenjarige oorlog die de manuscripten van Goldberg vanaf het balkon in de fik gooit. Bas zelf gooit ook van alles in de fik, en hij gooit aan het eind met as.

Zo komen we in de buurt van een sacramentele benadering van de Goldbergvariaties. Het is niet op de eerste plaats de creatie van het genie Bach, maar het sacrament van de mythische, voor de meeste mensen oninteressante Goldberg. Tijdens het lezen van de roman gloeide hij op, nu heb ik de roman uit, maar we hebben de variaties nog en zullen zo nu en dan terugdenken aan Goldberg, de vergankelijkheid van het leven en wat ervan overblijft.