Leren lopen met Nynke

Eerst moet ik Nico Dijkshoorn prijzen. Want zelfs als je slecht schrijft over kunst, dan kun je dat schrijven altijd nog inzetten ten bate van de kunst. Ik kan het schrijven inzetten om mezelf naar de kunst te trekken en lezers het gevoel te geven dat kunst zelf niet onbereikbaar is. Onbereikbaar is alleen datgene waarnaar de kunst verwijst. Maar dat kun je de kunst niet verwijten, want die doet op haar manier het onmogelijke zoals ook ik hier het onmogelijke doe: verwijzen naar iets wat je boven de pet gaat.

Een kijker als ik heeft extra houvast nodig. Zo werd ik op de hoogte van de Artez Finals gebracht door collega Nynke van de Kamp, die er zelf exposeerde in de categorie docent BKV, beeldende kunst en vormgeving. Ze had me al verteld over haar schoenen en de plaats waar ik die kon aantreffen, tegen de achterwand. Een ander houvast is de strategie waarmee ik mezelf bescherm tegen de overvloed. In een museum zet ik vaak mijn oogkleppen op en ga naar het kunstwerk of de afdeling die ik het liefste wil zien. Nu echter koos ik ervoor niet naar de namen en de toelichting te kijken. Ik keek alleen naar wat me in het oog sprong.

Al gauw klom ik in het gebouw aan het Gele Rijdersplein naar de vijfde verdieping, waar de designers zich presenteerden. Mooie dingen, gemompel om me heen van studentes die elkaar vertelden wat ze al verkocht hadden. Het waren winkelafdelingen met de studentes als prachtige etalagepoppen ervoor.

Nynkes werk was ook design, maar ze was nu eenmaal gegaan voor de optie docent en haar werk stond daarom op de vierde verdieping. Zelf was ze er niet, maar haar schoenen stonden simpel naast elkaar uitgestald. Een stuk minder rommelig en met meer ruimte eromheen dan ik verwacht had. Maar goed, mijn verwachtingen waren wellicht bepaald door die paar keren dat ik een kunstacademie had gezien. Daar werd gewerkt, het was de keuken van de kunst en er was veel rommel. Dit was een museum en een winkel.

De schoenen waren diverser dan ik had gedacht. Minder technisch en meer esthetisch. De techniek was er overigens wel degelijk, en hij was zelfs erg zichtbaar: schoenen met een zool die in een figuur doorliep in een extra zool, met ertussen zichtbare radertjes. Die zouden bij het lopen in beweging worden gebracht en energie produceren. Daar zie je de inspiratie van Daan Roosegaarde, al moet ik bij hem eerder aan electronica denken. Hier dus evengoed aan mechanica. Nynke wil de energieopwekkende-schoenentechniek uitbreiden, zodat ze hopelijk ook onafhankelijk wordt van het onderwijs. En dat past alleen al bij het thema van de Artez Finals, 'Dreams Need Air'.

Bij Air denk ik meteen aan Nike schoenen, maar daar gaat het toch om de vering en de suggestie van vering. Bij Nynkes schoenen denk ik aan warmte-energie. Maar terwijl buiten de koperen ploert zijn martelwerk doet, bedenk ik me dat energie evengoed kan worden omgezet in koeling. Heerlijk! En dan heb ik het nog niet eens over dat broodje aap van gisteren, dat Lars Boom bij de grand départ in Utrecht zijn schoenen had laten liggen in de bus. In werkelijkheid had hij ze in de koeling gezet. Met de schoenen van Nynke van de Kamp zal dat niet meer nodig zijn, Lars!

Nog een paar prettige verrassingen stonden ernaast: vervormde glazen muiltjes of transparante schoenen. Evenzovele functies werden ermee gediend of gesuggereerd. Met een paar kon je grillig lopen. Dat zette me even aan het denken.

Want grillig lopen verwijst in mijn hoofd niet alleen naar John Cleese's silly walks, maar ook naar de muziek van Karl Heinz Stockhausen. Die reageerde ooit op de vraag waarom hij toch zo'n moeilijke, onspeelbare muziek componeerde. Hij vergeleek dit met het lopen op een andere planeet. Dat lijkt onmogelijk, maar na wat oefenen ga je het als natuurlijk ervaren.

Maar Herr Stockhausen, waarom zou je kunst als natuurlijk moeten ervaren? Mag het grillig lopen alsjeblieft grillig lopen blijven? Of schoenen die je doen denken aan grillig lopen, aan de grillige loop van de taal, de associaties, en hoe grillig dingen kunnen lopen?

Zo word je opgeleid tot docent BKV. Je leert een hoop bij, maar moet evengoed weer weg en krijgt dan weer een kans bij de Dutch Design expositie in Eindhoven. En ik denk aan een paar grillige loopjes met Nynke van station Tiel naar school, langs de opengebroken straat, zand, stenen, chaos en de schepbak van een graafmachine boven je hoofd.

Zou niet in elke kunstenaar en denker een Assepoester verborgen gaan, die in paniek raakt als de nachtklok slaat en dan haar transparante schoen verliest? Zou het sprookje Assepoester niet zelf die transparante schoen zijn die kinderen leert om grillig te lopen?