De bewogen toeschouwer van The Passion

Het beeld van The Passion anno 2018 in de Bijlmer dat blijft hangen is Jezus die maar blijft praten. De leerlingen zwijgen, verwonderd. Soms mogen ze even hun ding doen, de rap van Petrus, en dan het dialoogje, eindelijk, tussen zwartjas Judas en lammy Jezus. Maria loopt over de catwalk haar hart uit te schreeuwen in plaats van de woorden daar te bewaren. Het evangelie binnenstebuiten gekeerd, het drama verstard.

En Bert van Leeuwen intussen de mensen maar vragen over de Bijlmerramp. Bedoelt hij soms dat ook daar de Joden het volk hebben verraden? Kajafas en El Al houden hun schuld onder de pet?

Maar je kunt de dingen - zoals zo vaak - ook andersom zien. Het is interessant dat de vervlakking juist wordt opgevoerd in een drama. Eigenlijk lijkt deze passie in vorm en misschien ook wel in inhoud op de dialogen van Plato. Ook hij stak zijn eigengeschreven tragedies in de fik, ook hij voerde zijn held op als oneindige prater, waarbij zijn gesprekspartners even snel iets mochten bevestigen of tegenspreken.

We bevinden ons in het raadsel van het proza. Nu niet in contrast met de poëzie maar met het drama. Het drama slaat om in proza, in lijzige monoloog. Het raadsel of mysterie zien we nu in de bewogen toeschouwers, de tranen lopen hun over de wangen. We glijden door naar Bach. De passie wordt ons voorgespeeld in de toeschouwers, dat wil zeggen de zangers van de aria's.

Dit is de prestatie, het wereldwonder ongetwijfeld, van formaat. Het morele voorbeeld krijgt de gedaante van een echt, of minstens geloofwaardig, gepassioneerd mens.

We bevinden ons nog steeds binnen de betekenissamenhang van de evangeliën, met name Johannes, waarbij het gaat om het overleveren, Jezus die als speelbal wordt overgeleverd tussen alle partijen, inclusief God de Vader. Wat is de geëmotioneerde toeschouwer anders dan degene die onze emoties overneemt zodat wij ze niet hoeven te hebben? Wie zijn wij anders dan degenen die onze emotie overgeven op deze vertoning?