zondag 29 januari 2017

Subtiliteit

Hoe subtiel het kan zijn met een compliment.

Het maakte indruk op me, die jurk met rafelrandjes. Het was mijn stad, heel lang, waarvan de winkel overbleef met 'rags'. Je vermoedt een hele geschiedenis, en het kan ook wel een stootje hebben. Nederlandse mode, stevig en subtiel.

Na een halve zin werd ik wakker geroepen. Hé, hou eens op met dat compliment!

Tja, ik was even vergeten dat ze die stoel schampte die de extra rafel mee trok, die rafel teveel.

Afbeeldingsresultaat voor j c rags

woensdag 11 januari 2017

De schoonheid van Nocturnal Animals

Het is altijd fijn, maar ook een beetje moeilijk, om naar Amerikaanse films te kijken. We zijn met name bang voor het moralisme. Bang, omdat we niet goed weten wat we ermee aan moeten. Het moralisme is net iets te cliché om ons te overtuigen. Aan de andere kant heeft Trump gewonnen, een 'nocturnal animal'. Dan komen we - als goed ontwikkeld Europees mens - in een stadium waarin we inzien hoe dicht beide bestaansvormen van de mens over elkaar heen hangen. Om de strijd aan te gaan met 'nocturnal animals' moet je er eigenlijk zelf een worden. Met als collateral damage dat je ook nog eens een mens bent die het daglicht kan verdragen en anderen mag vertellen dat ze 'de strijd met zichzelf moeten aangaan' en dat soort goedemensentaal.

Je begrijpt dan in elk geval weer een stukje beter waarom Trump gewonnen heeft. Als nocturnal animal weet hij hoe je de strijd met andere nocturnal animals moet voeren. Hij kan het namens jou doen.

Er blijft echter nog een probleem over bij deze natte Amerikaanse droom. Hoe ontregel je de moderne kunst minnende mens zo dat hij zijn veilige omgeving verlaat? Dat zij eindelijk weer iets gaat voelen en ook de strijd met zichzelf aangaat?

Regisseur Tom Ford zal het probleem van binnenuit kennen. Hij was zelf modeontwerper van Gucci en Yves Saint Laurent. Daar deed hij à la Jef Koons zijn best om de mensen te ontregelen met omstreden en seksueel geladen campagnes. En nu probeert hij met zijn films iets soortgelijks, maar dan met een hoger moreel doel en voor een breder publiek.

Het probleem wordt er niet kleiner op. Hoe kan deze film tot mij doordringen, met mijn Europese Bildung? De recensenten signaleren soms het probleem. Maar Barend de Voogd in Filmkrant komt niet verder dan te constateren dat Tom Ford niet verder komt dan het wekken van verwachtingen die hij niet inlost.

Misschien zit hier toch nog een of andere crux in verborgen. Die crux zou wel eens kunnen liggen in het belang van artistieke pretenties die niet worden waargemaakt. Wij denken dat de film ons wil overtuigen van de moraal van 'de strijd met jezelf aangaan', de moraal van Edward in de film. We griezelen bij de gedachte dat Susan gewoon een kopie wordt van haar moeder. We interpreteren het trillen van haar oogleden op het einde als een twijfel die we graag interpreteren als het effect van Edwards levensverhaal op Susan.

Maar zelfs dan vergeten we te makkelijk wat Susan (al dan niet imaginair) tegen Edward had gezegd: hij moet zijn boek iets beter schrijven.

De betekenis van de modern-esthetische levensvorm kan zijn dat je afstand bewaart tot de nocturnal animals, maar zonder valse illusies. Je laat je opschrikken door monsters die af en toe opduiken, in je slaap, op je mobiel. Je bent ook altijd bezig zelf een nocturnal animal te worden. Maar het hoeft niet noodzakelijk de vorm aan te nemen van een wraakfantasie. Er zijn ook andere levensvormen denkbaar. Het kan ook anders aflopen. Je kunt het ook anders zien.

Vannacht hield Obama zijn afscheidsspeech. Mooie woorden, zullen velen denken. Maar tragisch dat hij er zo weinig mee bereikt. Misschien, denk ik, fantaseer ik, heeft Obama gekeken naar Nocturnal Animals en gedacht: dit is wat ik kan doen, mooie woorden uitspreken. Dit is wat nu telt in Amerika en in de wereld. Sprekend over zijn Michelle pinkt hij weer even zijn traantje weg. Precies op het juiste moment. Dat is wat nu telt.

Afbeeldingsresultaat voor nachtdier

vrijdag 6 januari 2017

Parijs maakt het leven draaglijk (Frantz, Manet, Hemingway, Camus)

Een best wel ontroerende film van François Ozon. Hij gaat over een Duitse jonge vrouw in het Oost-Duitse stadje Quedlinburg vlak na de Eerste Wereldoorlog. Ze heeft haar verloofde Frantz verloren, die is gesneuveld in de loopgraven. Dan duikt een Fransman op die Frantz gekend heeft. Wat ligt er meer voor de hand dan dat Adrien de plaats inneemt van Frantz en dat het stel samen de oorlog achter zich laat?

Nee, we weten wel beter. Je kunt verwachten dat de omgeving zal protesteren, dat ze het zelf ook nog niet zo goed weten. Het zijn wel mooie, sympathieke mensen, maar het is toch de vijand, nietwaar?

Nog voor ik deze film kende was ik begonnen te lezen in 'Parijs is een feest' van Hemingway. Het verblijf van de schrijver speelt zich even na de periode van de film Frantz af, alles begint weer op te leven. De Engelse titel luidt A Moveable Feast, en de naam Parijs van de Nederlandse vertaling lijkt nog in de koffer te zitten. Maar hoe dan ook, de titel van Hemingway zou je met een ietsiepietsie fantasie kunnen loslaten op de film Frantz. Sta me toe de titel even als schijnwerpertje op de film in te zetten.

Anna, de Duitse vrouw, komt terecht in Parijs en belandt door een tip van Adrien voor een schilderij van Manet, Le suicidé. Dat schilderij komt ze elders nog eens tegen in verband met Adrien. Het heeft geen deprimerende werking op haar, het geeft haar de mogelijkheid op te leven. Je zou dit schilderij 'het draagbare Parijs' kunnen noemen omdat je de essentie van deze stad erin ziet samengebald. Het leven is ondraaglijk geworden, je bent uitgefeest. Dan maak je je van kant en valt achterover op bed. Hè gelukkig, het hoeft niet meer, we zijn in één klap bevrijd van alle sociale verplichtingen en alle moeizame geworstel met de liefde.

We weten evengoed dat het leven doorgaat. Het treinverkeer hervat de dienstregeling tamelijk snel na het ongemak van de 'aanrijding met een persoon'. Iemand trekt ons uit het water als we er net zijn ingelopen. In 1942 schrijft Camus zijn mythe van Sisyphus. De zelfmoord is een fase in ons leven, wellicht de meest creatieve. Of, althans, de gedachte eraan maakt ons leven draaglijk.

Dit Parijs is geëxporteerd en heeft opnieuw de wereld veroverd. Via het kruipgat van Le suicidé horen we het geritsel van de lentebladeren, lezen we Verlaine met andere ogen, gaan we Proust en Hemingway lezen. We horen de Fransen met starre ogen en verbeten bek de Marseillaise brullen. Nee, beter gaat het niet worden. Maar Parijs gaat niet meer uit ons hart.

Afbeeldingsresultaat voor manet le suicide